تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد، ترکیبات شیمیایی و اسانس توده های مختلف رازیانه (foeniculum vulgare mill.)

کودهای نیتروژنه به عنوان مهم ترین رکن تغذیه گیاه در اکوسیستم های کشاورزی، تأثیر حیاتی بر فرآیندهای فیزیولوژیک و عملکردهای مختلف ژنوتیپ ها و گونه های گیاهی ایفا می کنند. رازیانه از مهمترین و قدیمی ترین گیاهان دارویی ایران بوده و در درمان بسیاری از بیماریها موثر است. به منظور تعیین مناسب ترین توده و مناسب ترین سطح ازت بر روی عملکرد، اجزاء عملکرد ،درصد اسانس در دانه و درصد اسانس در اندام هوایی این گیاه دارویی، آزمایشی در سال زراعی87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف آباد، بصورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید.کرت های اصلی به پنج سطح نیتروژن خالص شامل 0-40-80-120 و 160 کیلوگرم در هکتار و کرت های فرعی به چهار توده رازیانه (اصفهان، تهران، یزد و اروپا11486) اختصاص یافتند. عملیات کاشت در 19 اسفند ماه در ردیف هایی به فاصله 50 سانتی متر و فاصله بوته ها روی ردیف 20 سانتی متر در تراکم 70 هزار بوته در هکتار با دست انجام شد. از نظر آماری، سطوح کود ازته تأثیر معنی داری بر روی صفات اندازه گیری شده شامل تعداد روز تا 50 درصد سبز شدن، 50 درصد چتردهی، 50 و 100 درصد گلدهی، تعداد ساقه فرعی چتردار، ارتفاع ساقه، تعداد چترک در چتر، وزن هزار دانه، درصد اسانس دانه و درصد ماده خشک دانه نداشتند. اثر متقابل توده و کود ازته روی صفات تعداد روز تا ظهور اولین گل، تعداد ساقه فرعی چتردار، ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، طول بذر، وزن هزار دانه، درصد اسانس اندام هوایی، درصد پروتئین دانه، درصد خاکستر دانه، درصد ماده خشک دانه، شاخص برداشت و عملکرد ماده خشک معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در هر بوته و در هکتار و درصد اسانس اندام هوایی در سطح 160 کیلوگرم در هکتار ازت خالص، بیشترین درصد اسانس دانه در سطوح 40 و 160 کیلوگرم، بیشترین وزن هزار دانه در سطوح 40 و 120 کیلوگرم، بیشترین شاخص برداشت در سطوح 40 و 160 کیلوگرم، بیشترین عملکرد ماده خشک در سطح شاهد (عدم مصرف کود ازته) بیشترین درصد پروتئین، فیبر، خاکستر دانه به ترتیب در سطوح 120، 160 و 0 کیلوگرم کود ازته در هکتار حاصل شد. بیشترین عملکرد دانه در هکتار در توده های اصفهان و تهران، بیشترین عملکرد دانه در هر بوته در توده تهران، بیشترین درصد اسانس دانه و اندام هوایی و عملکرد ماده خشک در توده اروپا 11486، بیشترین شاخص برداشت و وزن هزار دانه در توده تهران، بیشترین درصد پروتئین، خاکستر دانه در توده یزد و بیشترین درصد فیبر دانه در توده تهران به دست آمد. توصیه کودی به منظور حصول بیشترین عملکرد دانه در هکتار و درصد اسانس دانه و اندام هوایی 160 کیلوگرم در هکتار ازت خالص می باشد. بیشترین عملکرد دانه در هکتار در توده های اصفهان و تهران و بیشترین درصد اسانس دانه و اندام هوایی در توده اروپا 11486 به دست آمد.